!!!بوشهر را چرنوبیل دیگری نکنیم

چرنوبيل براي دنيا اسم ناشناخته اي نيست. تنها نزديك به 25 سال پيش دنيا با نگراني به صفحه تلويزيون ها خيره شده بود و آخرين اخبار و تحولات مربوط به نشت مواد راديو اكتيو را از اين نيروگاه دنبال مي كرد.

اروپا در وحشتي هسته‌اي فرو رفت و دستگاه ها و تجهيزات سنجش مواد راديو اكتيو در سرتاسر اروپا سطح بالاي تشعشعات هسته اي را ثبت كردند. ماهواره هاي جاسوسي آمريكا به سرعت آخرين تصاوير راكتور مشتعل را در قلب اوكراين و اتحاد جماهير شوروي به ايستگاه هاي جاسوسي و از آنجا به تمام دنيا مخابره كردند. اوضاع به سرعت وخيم شد، به زنان باردار در اوكراين و منطقه بيلوروسي توصيه شد تا بچه هاي خود را سقط كنند و قرص‏هاي يددار براي دفع عنصر راديو اكتيو يد 131 بين شهروندان لهستان و روماني توزيع شد. منطقه اطراف نيروگاه چرنوبيل نيز به سرعت خالي از سكنه شد و آمار سرطان خون به شدت افزايش پيدا كرد. حادثه چرنوبيل سبب شد تا برنامه هاي توسعه نيروگاه‌هاي اتمي به طور كلي در جهان با مخالفت هاي گروه هاي طرفدار محيط زيست روبه‎رو شد. در كنار اين، نزول قيمت جهاني نفت و ساير حامل هاي انرژي سبب شد تا مدت ها روند توسعه نيروگاه هاي اتمي با ركود روبه‎رو شود. حالا پس از گذشت ربع قرن از حادثه چرنوبيل بحران انرژي سبب شده است تا روند ساخت نيروگاه هاي هسته اي رونقي دوباره بگيرد، اما حادثه فوكوشيما و انهدام تاسيسات خنك‏سازي اين نيروگاه كه منجر به نشت مواد راديو اكتيو شد، بار ديگر ترديدهاي جديدي را درباره بهره برداري از نيروگاه هاي هسته اي در ذهن بسياري فراهم كرد. با اين وجود هنوز کسانی هستند که برای منافع کوتاه مدت، قمار بازی با آتش را برای مردم و محیط زیست فراهم می کنند و به اصطلاح با آتش بازی می کنند. ضمن اينكه نيروگاه بوشهر نیز پتانسیل نیروگاه چرنوبيل شدن و یا فوكوشيما را به راحتی برخوردار است. حتی به مراتب نیز می توان گفت این خطر چند برابر نیز می تواند باشد. پروژه ای که اول قرار بود توسط آلمان ها اتمام یابد، در آخر جای آزمایش روس ها شد.  *يك آزمايش، يك اشتباه چرنوبيل يك نيروگاه گرافيتي با درصد غناي پلوتونيم بالا بود كه در اوكراين و يكي از استان هاي اتحاد جماهير شوروي قرار داشت. اين نيروگاه داراي چهار راكتور فعال با قدرت يك هزار مگاوات بود كه در زمره راكتورهاي با حرارت بالا يا به اصطلاح VHTR بود كه از ميله‏هايي از جنس كربن براي جلوگيري از تندتر شدن فعاليت هاي هسته اي استفاده مي كنند. اين راكتورها به دليل دماي بالا بازده مناسبي در حدود 50 درصد دارند و اما به دليل غناي بالاي شكافت هسته اي در مقايسه با ساير راكتورها خطرات بيشتري دارند. اتفاقي كه در نيروگاه اتمي چرنوبيل رخ داد، خطايي بود كه كاركنان اين نيروگاه هنگام كاهش قدرت راكتور شماره 4 دچار يك خطاي استراتژيك شدند. اين آزمون بخشي از يك آزمايش گسترده‎تر براي آزمون روش جديدي درباره خنك كردن راكتورها بود كه در سال هاي گذشته و در آزمايش هاي قبلي نيز آزموده شده بود. اما اين بار قصه چيز ديگري بود. فاجعه چرنوبيل زماني آغاز شد كه در ساعت 12 شب نيمه آوريل نيروگاه چرنوبيل دستور كاهش ميزان قدرت رآكتور براي تست را دريافت نمود و نيروگاه شروع به كاهش قدرت رآكتور شماره چهار تا سي درصد نمود. *توان راكتور كاهش پيدا مي‎كند زماني كه تمامي امكانها و اقدامات براي اجراي تست فراهم شده بود، تا يك ساعت مانده به ظهر روز 25 آوريل نيروگاه و رآكتور با تمامي قدرت و بدون هيچ مشكلي در حال كار بود. در اين زمان دستور براي كاهش قدرت رآكتور و آماده سازي زميه تست صادر گرديد و اين دستور به صورت آهسته انجام شد. در ساعت 1:05 دقيقه نيروگاه به ميزان 50 درصد قدرت ماكزيمم خود رسيد كه در اين زمان بخار براي يكي از دو توربين كفايت مي كرد و يكي از توربين ها به طور كامل از مدار خارج شد. تست به قدم بعدي خود نزديك شد و لازم بود ميزان قدرت نيروگاه تا 30 درصد نيروي ماكزيمم كاهش پيدا كند ولي در اين ساعت روز نيروي الكتريكي براي تامين الكتريسيته شهر كيف مورد نياز بود به همين جهت تست براي شب يعني 9 ساعت ديگر موكول گرديد. در 11:10 شب 25 آوريل 1986نيروگاه چرنوبيل دستور كاهش ميزان قدرت رآكتور را دريافت نمود و نيروگاه شروع به كاهش قدرت رآكتور شماره چهار تا 30 درصد نمود. در اين زمان بود كه كنترلر رآكتور به اشتباه و بر اثر عدم تنظيم كردن ميله هاي جذب نوترون نيروي راكتور را تا يك درصد كاهش داد. *اشتباهات پياپي در اين حالت رآكتور تقريبا به حالت خاموش درآمد و براي ادامه تست آمادگي لازم را نداشت. زيرا به دليل كاهش سريع قدرت در رآكتور، ماده ثانويه‏اي به نام زنون ايجاد شده بود كه براي از بين رفتن اين ماده مي بايست حداقل 3 شبانه روز انتظار كشيد. اما آنچه در اينجا مهم است، اين است كه اين گاز جذب كننده بسيار عالي نوترون مي باشد و وجود آن در منطقه فعال رآكتور باعث افت شديد قدرت در راكتور مي گردد. در اين لحظه رآكتور به دليل گاز زنون داراي قدرتي بسيار كمتر از آنچه را براي تست لازم بود، دارا شد. همچنين در رآكتور مقدار زيادي آب وجود داشت كه آب نيز همانند زنون داراي خاصيت جذب نوترون مي باشد و بر اين اساس رآكتور بيش از پيش افت قدرت پيدا كرد. در اينجا بود كه پرسنل دومين اشتباه خود را انجام دادند و تقريبا تمامي ميله هاي كنترل را از داخل رآكتور بيرون كشيدند. اين همانند زماني است كه اتومبيلي را در آن واحد هم گاز داد و هم ترمز گرفت. در اين زمان و با وجود نبود ميله‌هاي كنترل كننده قدرت در داخل منطقه فعال نيروي رآكتور به سي درصد افزايش پيدا كرد و اولين انفجار در راكتور داخلي نيروگاه روي داد. ميله هاي سوخت يكي پس از ديگري در داخل قلب نيروگاه درهم شكستند و عملا امكان مهار راكتور از بين رفت و سيستم خنك كننده راكتور نيز از كار افتاد و به سرعت آب موجود در نيروگاه بخار شد و زير فضاي راكتور جمع شد. آخرين نتايج بررسي ها نشان مي داد كه ظرفيت خروجي نيروگاه تا بيش از 10 برابر ميزان معمول افزايش يافت. صبح يك انفجار اوليه پوشش سي تني بالاي رآكتور را بلند و راه را براي خروج مقدار زيادي بخار آب داغ هموار كرد. و اين مقدمه‌اي بود بر انفجار دوم ناشي از هيدروژن، كه ممكن است حاصل تركيب بخار آب لوله‌هاي پاره شده و زيركونيم و يا حتي گرافيت موجود هسته رآكتور بوده باشد. انفجار دوم سقف رآكتور را پاره كرد و سي درصد از تأسيسات هسته رآكتور را از بين برد. گرافيت سوزان و مواد داغ هسته كه بر اثر انفجار بيرون ريخته بود، باعث ايجاد حدود سي آتش سوزي جديد شد، و اين شامل سقف قيراندود و قابل اشتعال واحد ديگر نيز مي‌شد كه مجاور واحد آسيب‏ديده واقع شده بود. همه چيز در حال از بين رفتن و بزرگترين فاجعه اتمي قرن در حال آغاز شدن بود. *چرنوبيل راكتور بدون دفاع با از بين رفتن حفاظ بالايي راكتور مهلك‏ترين مواد راديو اكتيو در فضاي آزاد پخش شد. بالاترين ميزان مواد راديو اكتيو در نزديكي هسته راكتور به بيست هزار رونگنتن رسيد. تعدادي از خدمه نيروگاه كه مشغول خاموش كردن آتش راكتور و پمپاژ آب به داخل راكتور بودند، چند روز بعد بر اثر تشعشعات نيروگاه چرنوبيل كشته شدند. بسياري از شهرك هاي اطراف نيروگاه به سرعت براي جلوگيري از گسترش راديو اكتيو تخليه شدند. جمعيتي كه مجبور به تخليه محوطه اطراف نيروگاه شدند، به ده ها هزار نفر مي رسيد. با اين حال به سرعت اقدامات حفاظتي براي جلوگيري از نشت بيشتر مواد راديو اكتيو آغاز شد و مواد حفاظتي به وسيله بالگردهاي MI-6 به درون راكتور فرو ريخته و يك ديوار حفاظتي براي جلوگيري از گسترش مواد راديو اكتيو به دو نيروگاه ساخته شد. هم اكنون نيز با وجود گذشت ده ها سال از اين واقعه هم‏چنان بسياري از اين مناطق غير قابل سكونت است. در كنار اين يك برنامه بين المللي چندجانبه مشغول پاكسازي اطراف اين نيروگاه و مطالعه در مورد آثار احتمالي راديو اكتيو بر مردم اطراف اين نيروگاه است. قرار است تا در آينده نزديك نيز يك حفاظ بزرگ اطراف اين نيروگاه ساخته شود تا امكان تخريب كامل اين نيروگاه فراهم شود.در نهايت سال 2065 به عنوان پايان برنامه پاكسازي در اطراف اين نيروگاه ذكر شده است. سؤال اصلي در اين بين اين است كه: آيا نيروگاه اتمي بوشهر ممكن است فاجعه‏اي همانند نيروگاه چرنوبيل را تجربه كند؟چیزی که مسئولان حکومت ایران ادعا دارند و دائما آن را می گویند این است که: احتمال وقوع حادثه اي همچون حادثه چرنوبيل در بوشهر اندك است چرا كه نيروگاه چرنوبيل داراي پوشش سيماني حفاظتي نبود. هر کسی می تواند حدس بزند که نشت مواد رادیو اکتیو در منطقه در صورت انفجار نیروگاه به راحتی و در کمتر از چند ثانیه اتفاق خواهد افتاد.